Zonulina

Z pojęciem “zonulina” spotkamy się głównie przy badaniu przepuszczalności bariery jelitowej. Jest to białko, które uczestniczy w tworzeniu połączeń pomiędzy komórkami nabłonka jelita cienkiego (erytrocytami). Bierze udział w regulacji przepuszczalności śluzówki jelit, a także tolerancji i odpowiedzi immunologicznej.

Zbyt wysoki poziom zonuliny może powodować zaburzone funkcjonowanie bariery jelitowej. W skrajnych przypadkach prowadzi to do tzw. zespołu jelita przesiąkliwego (ang. Leaky Gut Syndrome).

Co to jest zonulina?

Zonulina to białko, które reguluje przepuszczalność ścisłych połączeń pomiędzy komórkami ściany jelit. Odpowiada za transport substancji ze światła jelita do krwiobiegu. To między innymi dzięki niej dochodzi do prawidłowego transportu elektrolitów, makromolekuł, leukocytów i płynów przez nabłonek dolnego odcinka przewodu pokarmowego do krwi.

Zonulina – charakterystyka

Rolą zonuliny w organizmie jest zapewnienie integralności połączeń pomiędzy komórkami nabłonka jelita cienkiego a erytrocytami. Tworząc te połączenia, wpływa na przepuszczalność śluzówki i odpowiedź immunologiczną.

Właśnie dlatego stanowi ważny marker w diagnostyce chorób związanych z rozszczelnieniem bariery jelitowej. Odkrycia zonuliny dokonał w 2000 roku doktor Alessio Fasano z Harvardu. Efektem jego badań był rozwój badań diagnostycznych w kierunku zespołu jelita przesiąkliwego.

Obecność zonuliny we krwi lub kale sygnalizuje, że jelita są w złym stanie. Zbyt wysoki poziom tego białka może przyczyniać się bowiem do zaburzenia i uszkodzenia bariery jelitowej. Wpływa to także na sam skład mikrobioty w jelitach.

Badanie zonuliny

Zonulina jest określana jako marker złego stanu zdrowia. Jej wykrycie w kale lub krwi pozwala jednak na skuteczne leczenie lub łagodzenie objawów chorób autoimmunologicznych i stanów zapalnych jelit. Dlatego badanie warto wykonać zawsze wtedy, gdy chcemy ocenić stan bariery jelitowej.

Normy zonuliny mogą być różne w zależności od laboratorium diagnostycznego. Zazwyczaj jest to około 60 ng/ml. Otrzymany wynik najlepiej skonsultować z lekarzem.

Jakie badanie zonuliny wykonać?

Badanie zonuliny może być wykonane w domu (po zakupie specjalnego zestawu przez internet) lub w laboratorium. Wynik powinien być dostępny ok.14 dni po dostarczeniu próbki.

Zarówno krew, jak i kał dają rzetelne wyniki. Mimo to analiza krwi ma pewne ograniczenia, ponieważ stężenie zonuliny w organizmie jest zmienne. Może się okazać, że otrzymamy różne wartości w próbkach, które zostały pobrane w różnym czasie. Z tej przyczyny większość lekarzy zleca badania kału.

Wysoki poziom zonuliny - objawy

Bóle brzucha to główny symptom, którym manifestuje się wysoki poziom zonuliny i rozszczelnienie bariery jelitowej. Objawy mogą mieć też formę zgagi, biegunki, zaparć, wzdęć i alergii pokarmowych. Ponadto znacznie spada odporność organizmu, gdyż jelita przepuszczają wszelkie patogeny. Wysoki poziom zonuliny może powodować również poważne niedobory składników odżywczych.

Zonulina a choroby jelit i układu immunologicznego

Wysoki poziom zonuliny może powodować zaburzenia w funkcjonowaniu bariery jelitowej i jej rozszczelnienie. Uszkodzenie bariery sprawia, że z jelit do krwi przenikają patogeny i większe cząstki składników odżywczych. Prowadzi to nadmiernej aktywności układu odpornościowego. Właśnie dlatego zespół nieszczelnego jelita ma ścisły związek z rozmaitymi schorzeniami nie tylko jelitowymi, ale również autoimmunologicznymi i ogólnoustrojowymi.

Nieprawidłowy poziom zonuliny przyczynia się do zaburzeń żołądkowo-jelitowych, wrażliwości na gluten (bez jednoczesnego występowania celiakii), choroby Leśniowskiego-Crohna, rozwoju chorób autoimmunologicznych (również celiakii), zespołu jelita drażliwego (IBS), schorzeń nowotworowych, metabolicznych i zapalnych. Ponadto zdarza się, że dysfunkcje bariery jelitowej wpływają na nasilenie astmy alergicznej.

Czym jest zespół nieszczelnego jelita?

Zespół nieszczelnego jelita to stan, który charakteryzuje się zapaleniem i zwiększoną przepuszczalnością błony śluzowej jelit. W ramach tego dochodzi do zaburzenia procesów trawienia i wchłaniania oraz destabilizacji mikrobioty jelitowej. Zespół nieszczelnego jelita powoduje też podwyższoną aktywację układu odpornościowego i rozwój stanu zapalnego.

Wpływ diety i mikrobioty na uwalnianie zonulin

Przy wysokim stężeniu zonuliny zalecana jest zmiana stylu życia. Ogromną rolę odgrywa zbilansowana, indywidualnie dobrana dieta np. wolna od glutenu u osób chorych na celiakię. Okazuje się bowiem, że najsilniejszy czynnik, który wpływa na wytwarzanie zonuliny to gliadyny - produkty rozkładu glutenu oraz patogenne kolonie bakterii.

Konieczne jest również zadbanie o jakość snu oraz umiarkowaną, regularną aktywność fizyczną. Dobrym krokiem będzie unikanie sytuacji stresowych, zbyt częstego przyjmowania antybiotyków i niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a także alkoholu i papierosów.

W celu odbudowania zaburzonej mikrobioty jelitowej należy przyjmować wysokiej jakości probiotyki i prebiotyki w formie suplementów diety. Przykładem jest colostrum bovinum o działaniu przeciwzapalnym i regeneracyjnym. Udowodniono, że przyjmowanie colostrum sprzyja poprawie stanu błony śluzowej jelit i przywróceniu jej naturalnej mikrobioty, czego efektem jest zmniejszenie nadmiernej przepuszczalności bariery jelitowej.