Cytokiny

Cytokiny to białka wydzielane przez leukocyty (krwinki białe), używane przez różne części układu odpornościowego do wzajemnej komunikacji. Wytwarzają się w wyniku kontaktu limfocytów, makrofagów i monocytów z antygenem, czyli czynnikiem wywołującym odpowiedź immunologiczną organizmu.

Następnie cytokiny pobudzają pozostałe komórki układu odpornościowego do odpowiednich reakcji. To ich kluczowa, niezwykle ważna rola. Jednak nie jest to ich jedyna funkcja, ponieważ cytokiny dzieli się także pod względem sposobów działania, takich jak np. synergia – cytokiny wzajemnie wzmacniają swoje działanie; plejotropowość – jedna cytokina działa w różny sposób na różne rodzaje komórek; redundancja – różne cytokiny działają w taki sam sposób na określone komórki.

Cytokiny w organizmie człowieka

Rola cytokin w organizmie człowieka jest niezwykle istotna i szeroka. Ich główne funkcje to:

udział w odpowiedzi autoimmunologicznej organizmu,
stymulacja wzrostu limfocytów,
wspieranie procesów odpornościowych,
działanie prozapalne lub przeciwzapalne,
pobudzanie wydzielających je komórek oraz tych, które z nimi sąsiadują.

Badanie cytokin przeprowadza się w diagnostyce wielu schorzeń, m.in. choroby Hashimoto, zaburzeń pracy tarczycy, przewlekłego zmęczenia, reumatoidalnego zapalenia stawów, depresji, zaburzeń pracy umysłu i procesów poznawczych. Cytokiny wykorzystuje się także jako leki. Nieprawidłowości w ich wydzielaniu często są spowodowane niedoborami pokarmowymi.

Do najważniejszych cytokin zaliczamy:

Chemokiny – pobudzają leukocyty, dzięki czemu przemieszczają się one do źródła stanu zapalnego. Chemokiny odpowiadają m.in. za gojenie się ran.
Interleukiny – między innymi inicjują stan zapalny, biorą udział w krwiotworzeniu i pobudzają odpowiedź immunologiczną.
Interferony – chronią przed wirusami.
Czynnik TNF – może indukować apoptozę, czyli programowaną śmierć komórki.

Cytokiny w kosmetyce

Cytokiny w kosmetyce są stosowane w celu stymulowania uszkodzonych komórek ciała do samonaprawy oraz regeneracji. Zazwyczaj znajdziemy je w produktach do skóry lub włosów. Dostarczanie cytokin w formie kremów lub kosmetyków do włosów przyspiesza wzrost komórek oraz stymuluje regenerację naskórka. Oprócz tego zwiększają produkcję kolagenu i elastyny, przeciwdziałają procesom starzenia, wygładzają, nawilżają i ujędrniają włosy oraz skórę, a także poprawiają odporność naskórka na podrażnienia i alergie.

Cytokiny znajdują się w również w colostrum będącym składnikiem serii kosmetyków oraz suplementów Colostrigen R. Zastosowanie tego składnika w kosmetologii pozwala na zwiększenie syntezy kolagenu, odnowę naskórka, oraz spowolnienie procesów związanych z wiekiem, czyli obumieraniem komórek. Pozwala dostarczyć skórze niezbędnych składników i sprawia, że sama wytwarza brakujące jej substancje.

Główne funkcje cytokin w kosmetyce, to:

regeneracja – aktywują tworzenie się keranocytów, przyspieszając odnowę naskórka;
ujędrnienie i nawilżenie – cytokiny w fibroblastach silnie stymulują nowe molekuły kolagenu, elastyny i proteoglikanów. Sprawia to, że skóra staje się intensywnie nawilżona, elastyczna, a zmarszczki spłycone;
obrona przed stanami zapalnymi, podrażnieniami, infekcjami i alergiami – cytokiny wpływają na komórki systemu immunologicznego skóry, zwiększając jej odporność.

Cytokiny przeciwzapalne i prozapalne

Cytokiny w organizmie dzielą się na przeciwzapalne i prozapalne. Cytokiny przeciwzapalne, do których należą np. IL-4, IL-10 i IL-13, regulują ludzką odpowiedź autoimmunologiczną. Wówczas ich rolą jest hamowanie cytokin zapalnych bądź receptorów cytokin zapalnych.

Za to cytokiny prozapalne, do których należą np. IL-1 β, TNF-α, uczestniczą w inicjowaniu stanu zapalnego. Mogą go podtrzymywać albo powodować utrzymywanie się bólu. Jeśli indukują stan zapalny, wytwarzają je aktywowane makrofagi.

Cytokiny Th1/Th2

Jednym z podrodzajów leukocytów, które wytwarzają cytokiny, są limfocyty T pomocnicze, skrótowo opisywane jako limfocyty Th. Jednocześnie dzieli się je na dwa podrodzaje: Th1 i Th2. W celu sprawdzenia równowagi cytokin Th1/Th2 wykonuje się test CBA (Cytometric Bead Array), który jest użyteczny np. przygotowaniu do zabiegu in vitro lub przy zaburzeniach przebiegu ciąży.